Yeraltı kablosu uygulamaları, enerji iletim ve dağıtım sistemlerinde giderek artan bir öneme sahiptir. Şehir merkezlerinde estetik kaygılar, güvenlik ve çevresel faktörler nedeniyle yeraltı kabloları, havai hatlara göre daha çok tercih edilmektedir.
Bu yazıda, yeraltı kablosu uygulama esaslarını detaylı bir şekilde ele alacağız.
Yeraltı Kablosu Uygulama Esasları
- Kablo kanalında kullanılacak kum ince elenmiş olmalı ve 10 cm kalınlığında serilmeli ve düzeltilmelidir.
- Kum kırma taş içermemeli ve çamurlaşmamalıdır.
- XLPE kablolar serildikten sonra yan yana mesafelerini korumak amacıyla 2 m’de bir bims tuğla dizilmelidir.
- Eğer 2 veya daha çok devre varsa, devreler aralıksız bims vb. malzeme ile birbirinden ayrılacaktır.
- Kablolar serildikten sonra üzerlerine 10 cm kalınlığında ince kum dökülecektir.
- Kumun üzerine aralıksız koruyucu eleman (bims) dizilecektir.
- Koruyucu elemanların üzerine 20 cm kalınlığında dolgu malzemesi serilecektir.
- Dolgu malzemesinin üzerine ikaz bandı serilecek ve kanal kapatılacaktır.
- Kablo kanal güzergâhına 50 m’de bir uyarı levhası tesis edilecektir.
- Kablo kanalının yapım aşamaları görsel olarak kayıt altına alınmalıdır.
Yeraltı Kablo Çekimi
Kablo Çekimi
Kazı işlemine başlanmadan önce güzergah ve kanal boyutları, aşağıdaki kriterler doğrultusunda belirlenmelidir. Standart kablo kanalının derinliği 80 cm olup, taban genişliği 40 cm ve ağız genişliği 60 cm olarak belirlenmiştir. TEDAŞ projelerinde, zorunlu hâllerde derinlik 60 cm’ye kadar indirilebilir. Daha olağanüstü durumlarda, koruyucu önlemler alınarak derinlik en fazla 20 cm daha azaltılabilir. Ancak bu tür durumlar tutanakla tespit edilmelidir. Zeminin uygun olması hâlinde, ağız genişliği taban genişliği ile aynı tutulabilir ve şevsiz kazı gerçekleştirilebilir.
Standart Kablo Kanalı
Kanala yerleştirilecek kablolar ile kanal arasındaki mesafe en az 7 cm olmalıdır. Kablo çapı 7 cm’den büyük ise, kanal taban genişliği kablo dış çapına eşit olacak şekilde hesaplanmalıdır. (Örnek hesaplama için bkz. Şekil – 2a.)
Kablo Kanal Hesabı
Kabloların yerleştirileceği kanal genişliği, kullanılan boru veya büz sistemlerine bağlı olarak artırılmalıdır. Boru kullanılması durumunda mesafeler 1,5 kat, büz kullanılması hâlinde ise 2 kat artırılmalıdır. Kanal genişliği hesaplanırken boru ve büzler arasındaki mesafeler dikkate alınarak uygun boyutlandırma yapılmalıdır.
Boru İçerisinden Geçen Kablo İçin Kanal Hesabı
Boru içerisinde döşenen kablolar için kanal genişliği, kablo çapına ve boru malzemesine bağlı olarak belirlenmelidir. Hesaplamalarda boru tipine göre gerekli güvenlik payları eklenmelidir.
Alçak Gerilim (AG) ve Orta Gerilim (OG) Kablolarının Bir Arada Çekilmesi
Kanal genişlik ölçüsündeki artışlar, döşeme şekline bağlı olarak hesaplanmalı ve nihai ölçüler 10 cm’lik dilimler hâlinde artırılmalıdır. Kanal derinliği ise hesaplanan değere uygun olarak uygulanmalıdır. Toprak kanallarda, birden fazla yan yana döşenmiş tek damarlı kablo sistemleri ile üçlü demet hâlindeki kablo sistemleri arasında en az 14 cm mesafe bırakılmalıdır.
Not: Aşağıdaki mesafeler d ≤ 7 cm için geçerli olup, d ≥ 7 cm olması durumunda;
- Kablo-kablo ve kablo-kanal duvarı arasındaki mesafe d kadar,
- Sistemler arasındaki mesafe ise 2d kadar olmalıdır.
- Aynı Kanalda Birden Fazla Devre Kablo Çekimi
Dikey geçişlerde, kablo demiryolu, su kanalı ve karayolları altından geçirilirken, Şekil 7’de gösterildiği üzere muhafazanın üst kısmı en az 1,5 m derinlikte olmalıdır. Üzerinden taşıt trafiği geçen diğer yollarda ise bu derinlik en az 1 m olmalıdır.
Yeraltı Kablolarının Avantajları ve Dezavantajları
| Özellik | Yeraltı Kabloları | Havai Hatlar |
|---|---|---|
| Güvenlik | Daha güvenli | Daha az güvenli |
| Estetik | Daha estetik | Daha az estetik |
| Dayanıklılık | Daha dayanıklı | Daha az dayanıklı |
| Bakım Gereksinimi | Daha az bakım | Daha fazla bakım |
| Maliyet | Daha yüksek maliyet | Daha düşük maliyet |
Güvenlik Önlemleri ve Kullanılan Malzemeler
Güvenlik Önlemleri
- Elektrik çarpması riskini en aza indirmek için ilgili kesiciler müdahale edilemeyecek şekilde kapatılmalı ve topraklama bağlantıları doğru bir şekilde yapılmalıdır.
- Çalışma sırasında iş güvenliği kurallarına uyulmalı. Kablo hasarlarını önlemek için dikkatli olunmalı.
Kullanılan Malzemeler
Kablolar:
- XLPE Kablolar: Yüksek dielektrik dayanımı sağlayan kablolar.
- PVC Kablolar: Ekonomik ve esnek yapısıyla tercih edilir.
- EPR Kablolar: Yüksek esneklik gerektiren uygulamalar için kullanılır.
Kanal ve Koruyucu Malzemeler: - Kablo Kanalları: Beton, PVC veya fiber malzemeden üretilmiş koruyucu kanallar.
- Bims Tuğla: Kabloların aralığını koruyacak mesafe ayarlayıcı.
- Koruyucu Elemanlar (Bims vb.): Kabloların birbirinden ayrılması için kullanılan malzemeler.
- Dolgu Malzemesi: Kabloları desteklemek ve korumak amacıyla kullanılan özel dolgu malzemesi.
- İkaz Bandı: Kanalın kapatılmadan önce üzerine yerleştirilecek uyarı bandı.
- Uyarı Levhaları: Her 50 metrede bir yerleştirilecek uyarı tabelaları.
Kanal Açma ve Uygulama İçin Kullanılacak Araç ve Ekipmanlar: - Kazıcı İş Makinesi: Kanal açma işlemleri için.
- El Aletleri (Kazma, kürek, mala vb.): Manuel düzeltme işlemleri için.
- Hassas Ölçüm Cihazları: Kanal derinlik ve genişliğinin doğru ölçülmesi için.
- Fotoğraf Makinesi / Kamera: Çalışma aşamalarının kayıt altına alınması için.
- Kum Eleme Ekipmanı: Kumun ince elenerek saf hâle getirilmesi için.
- Kablo Döşeme Aparatları: Kabloların düzenli bir şekilde serilmesini sağlayan ekipmanlar.
Kaynaklar:
GDZ Elektrik Dağıtım A.Ş., 3. Şahıs Kabulleri Eğitim Notları – 2022
RASTGELE TEKNİK İÇERİK İÇİN TIKLAYIN!
İlginizi Çekebilecek Teknik Hesaplar
Kompanzasyon Hesabı
Aydınlatma Hesabı
Yüksek Gerilim İşletme Sorumluluğu Ücreti Hesabı
Sosyal medyada teknik bilgilere maruz kalmak için:
YouTube – Instagram
