UGR Değeri Nedir ve Aydınlatma Tasarımında Önemi
UGR değeri (Unified Glare Rating – Birleştirilmiş Parlama Derecesi), aydınlatma sistemlerinde kamaşmayı hesaplamak için kullanılan bir ölçümdür. Kamaşma, bir aydınlatma kaynağının gözlemci üzerinde yarattığı rahatsızlık hissi olarak tanımlanabilir ve bu his, çalışma verimliliğini, konforu ve genel görsel sağlığı olumsuz etkileyebilir. Bu yüzden, aydınlatma tasarımlarında kamaşma düzeyini kontrol altında tutmak büyük önem taşır. UGR, bu kamaşma seviyesini sayısal olarak ifade ederek, doğru aydınlatma tasarımı yapılmasına olanak tanır.
Aydınlatma sistemlerinde UGR hesaplanarak, çeşitli ortamlarda optimum görsel konfor sağlanabilir. Yüksek UGR değeri, kamaşmanın fazla olduğu anlamına gelirken, düşük UGR değeri ise göz yorgunluğunun azaldığı ve daha rahat bir görsel deneyim sunulduğu anlamına gelir. UGR değeri 5 ile 40 arasında bir skalada yer alır. Bu yazıda, UGR’nin nasıl hesaplandığını ve aydınlatma tasarımlarındaki önemini detaylandıracağız.
UGR Değeri Nasıl Hesaplanır?
UGR değeri, çeşitli parametrelerin bir araya gelmesiyle matematiksel olarak hesaplanır. Bu parametreler arasında armatürün parlaklığı, çevresel parlaklık, gözlemcinin pozisyonu ve görüş açısı gibi etkenler yer alır. Ancak UGR doğrudan ölçülebilen bir büyüklük değildir; fotometrik veriler ve hesaplamalar sonucunda elde edilir. EN 12464-1 standardı, çalışma ortamlarında uygun UGR sınırlarını belirleyen ana referans dokümanlardan biridir.
UGR formülü şu şekildedir:
$$
UGR = 8 \log_{10} \left( \frac{0.25 \sum_{n} \left( \frac{L_b \cdot L_{s,n}^2 \cdot \omega_n}{p_n^2} \right)}{L_b} \right)
$$
Bu formülde:
- ( Lb ): Arka plan parlaklığıdır.
- ( Ls,n} ): n numaralı ışık kaynağının parlaklığıdır.
- ( ωn ): n numaralı ışık kaynağının katı açısıdır.
- ( pn ): Işık kaynağının görüş açısına göre konumudur.
Bu formül, bir ortamda gözlemciye göre farklı pozisyonlardaki ışık kaynaklarının yarattığı parlaklık ve kamaşma seviyelerini hesaba katarak, genel bir UGR değeri sunar. Yüksek bir UGR değeri, ortamda rahatsız edici seviyede kamaşma olduğunu gösterir ve bu durum, aydınlatma tasarımının revize edilmesini gerektirir.
Farklı UGR Değerlerinin Anlamı
UGR, 5 ile 40 arasında değişen bir değere sahiptir. Düşük değerler, göz yorgunluğunu azaltan ve görsel konforu sağlayan düşük kamaşma anlamına gelir. Yüksek UGR değerleri ise ortamın rahatsız edici düzeyde aydınlatıldığını ve göz yorgunluğu, dikkat dağınıklığı gibi olumsuz etkiler yaratabileceğini gösterir.
- UGR < 10: Neredeyse hiç kamaşma yok, mükemmel görsel konfor.
- UGR = 10-16: Düşük kamaşma, gözler için rahat bir ortam.
- UGR = 16-19: Orta düzey kamaşma, çoğu çalışma ortamında kabul edilebilir.
- UGR = 19-22: Hafif rahatsız edici kamaşma, dikkat gerektiren işlerde sorun yaratabilir.
- UGR > 22: Yüksek kamaşma, çalışma verimliliğini ve görsel sağlığı olumsuz etkileyebilir.
Özellikle okuma, yazma, bilgisayar kullanımı gibi dikkat ve konsantrasyon gerektiren işlerde UGR < 19 değeri tercih edilir. Bu değer, genel çalışma ortamları için yeterli görsel konfor sağlayacak düzeyde kamaşmayı temsil eder.
UGR Değerinin Aydınlatma Tasarımında Kullanımı
Aydınlatma tasarımında UGR, ortamın kullanıcıları için görsel konforun sağlanması açısından büyük önem taşır. Yüksek UGR değerine sahip bir aydınlatma sistemi, uzun süreli kullanımlarda göz yorgunluğuna ve verimlilik kaybına neden olabilir. Bu nedenle, aydınlatma armatürlerinin yerleşimi ve parlaklık seviyeleri, UGR’ı düşürmeye yönelik olarak optimize edilmelidir.
UGR aynı zamanda farklı aydınlatma armatürlerinin karşılaştırılmasında da kullanılır. Özellikle ofis, sınıf, hastane gibi mekanlarda, aydınlatma armatürlerinin UGR değerine dikkat edilmesi, kullanıcıların uzun süreli rahatlık ve görsel konfor içinde çalışmalarını sağlar.
Ayrıca, EN 12464-1 standardı, farklı çalışma ortamları için uygun UGR sınırlarını belirlemiştir. Bu standartlar, tasarımcılar ve mühendisler için rehber niteliği taşır ve uygun aydınlatma sistemlerinin seçilmesine yardımcı olur.
UGR Değerini Etkileyen Faktörler
Bir ortamda UGR‘ı etkileyen çeşitli faktörler bulunur. Bu faktörlerin başlıcaları şunlardır:
- Armatürün Parlaklık Seviyesi: Armatürün yaydığı ışığın yoğunluğu, UGR‘ı doğrudan etkiler. Yüksek parlaklığa sahip armatürler, daha yüksek UGR değerlerine yol açabilir.
- Ortamın Parlaklığı: Arka plan parlaklığı, UGR hesabında önemli bir değişkendir. Daha parlak ortamlar, kamaşma hissini azaltabilir.
- Gözlemcinin Pozisyonu ve Bakış Açısı: Işık kaynağına bakan kişinin pozisyonu ve bakış açısı, kamaşma seviyesini değiştirir. Özellikle ışık kaynağının doğrudan gözlemlenmesi, UGR değerini artırabilir.
- Işık Kaynağının Konumu: Işık kaynaklarının mekandaki dağılımı ve yerleşimi, kamaşmanın şiddetini belirler. Yanlış yerleştirilmiş ışıklar, yüksek UGR değerlerine yol açabilir.
İlginizi Çekebilecek Teknik Hesaplar
Kompanzasyon Hesabı
Aydınlatma Hesabı
Yüksek Gerilim İşletme Sorumluluğu Ücreti Hesabı
Sosyal medyada teknik bilgilere maruz kalmak için:
YouTube – Instagram
