1. Giriş
Bu yazı; transformatör aksesuarlarına (iç ve dış), bunların çalışma prensiplerine ve üretim tekniklerine değinmektedir.
2. Transformatör Aksesuarları
Transformatörlerin uzun ömürlülüğünü ve güvenilirliğini sağlamak için kullanılan aksesuarları, teknik detaylarıyla ele alıyoruz:
2.1. Basınç Emniyet Valfi
Basınç emniyet valfi, hermetik tasarıma sahip transformatörlerde, kazanı aşırı basınç artışlarına karşı korumak üzere tasarlanmış hayati bir bileşendir. Bu valfin çalışma prensibi, transformatör kazanının önceden belirlenmiş basınç limitlerini aştığında devreye girerek içindeki yağı tahliye etmesidir. Bu tahliye işlemi, kazanın yırtılmasını ya da yapısal hasarını engeller.
Valfin tasarımında, çelik ya da dökme demir gibi yüksek mukavemetli malzemeler kullanılır. İşlevselliğin artırılması için kontaklı versiyonları mevcuttur. Kontaklı valfler, otomasyon sistemleriyle entegre edilerek basınç tahliyesi sırasında alarm üretebilir.
2.2. Hermetik Koruma Rölesi
Hermetik koruma rölesi, genellikle 500 kVA ve üzeri transformatörlerde kullanılan, çok fonksiyonlu bir kontrol cihazıdır. Bu cihaz, kazandaki gaz tahliyesini, iç basıncı ve yağ sıcaklığını izler. Her parametre için ayrı çift kontak bulunur ve ayarlanan limit değerlerinin aşılması durumunda alarm veya devre kesme sinyali verir.
Rölenin öne çıkan teknik detayları şunlardır:
- Mikroşişlerin kontak kapasiteleri genellikle 5A/250 VAC ya da 0.2A/250 VDC olacak şekilde tasarlanmıştır.
- Gaz tespit sensörleri, kazanda oluşan hidrojen ve karbon dioksit gazları gibi arıza kaynaklı gazların varlığını belirleyebilir.
- Mekanik tasarım, transformatör yağıyla doğrudan temasta bulunmayacak şekilde yığanlandırılır.
2.3. Tekerlekler
Tekerlekler, transformatörün taşınabilirliğini ve montaj esnekliğini sağlar. Yüksek mukavemetli çelik ya da polimer bazlı kompozit malzemelerden üretilen bu bileşenler, transformatör ağırlığına uygun şekilde boyutlandırılır.
Tekerleklerin teknik özellikleri:
- Standart şasi raylarına uygun tasarımlar,
- 360° dönebilen yataklama sistemi,
- Anti-korozyon kaplama uygulaması ile uzun ömürlülük.
2.4. Yüksek ve Alçak Gerilim Kablo Kutuları
Yüksek gerilim kablo kutusu, buşing bağlantılarını çevresel koşullardan koruyan bir mahfazadır. Kutunun IP derecesi, transformatörün kurulu bulunduğu ortam koşullarına bağlı olarak değiştirilebilir. Alçak gerilim kablo kutusu da benzer bir amaca hizmet eder ve genellikle IEC 60529 standardına uygun olarak tasarlanır.
2.5. Kontaklı Yağ Sıcaklığı Termometresi
Transformatör yağının maksimum sıcaklığını gözlemlemek amacıyla kullanılan bu cihaz, maksimum sıcaklık değerini kaydeden bir göstergeye sahiptir. Sıcaklık belirli bir eşik değeri aştığında alarm veya devre kesme sinyali verir.
Teknik özellikler:
- Mikroşiş kontakları: 5A/250 VAC ya da 0.2A/250 VDC
- Maksimum ölçüm aralığı: 120°C
- Dial-tip termometre seçeneği ile mekanik görünüm.
2.6. Buchholz Rölesi
Buchholz rölesi, transformatör kazanı ile genleşme deposu arasında gaz ve yağ akışını kontrol eden bir koruma cihazıdır. Gaz kaçakları ve ani yağ dalgalanmaları gibi arızaları algılayarak sistemin koruma altına alınmasını sağlar.
2.7. Manyetik Yağ Seviye Göstergesi
Bu cihaz, transformatörün genleşme deposundaki yağ seviyesini bir şamandraya bağlı olarak gözlemler. Seviye tespit mekanizması manyetik bağlantı esaslıdır. Gerektiğinde kontaklı versiyonlarla otomasyon sistemlerine entegre edilebilir.
2.8. Nem Alıcı
Nem alıcı, yağ genleşme deposuna giren havadaki nemi hapsederek yağın bozulmasını engeller. Silika jel ya da benzeri higroskopik malzemeler kullanılarak nem emme kapasitesi artırılır.
3. Yağlı Tip Transformatör Üretim Teknolojisi
Yağlı tip transformatörlerin üretiminde ileri teknoloji ve hassasiyet gereklidir. Çeşitli bileşenlerin üretim teknikleri ve malzeme detayları aşağıda verilmiştir:
3.1. Sargılar
Alçak gerilim bobinlerinde folyo ya da kağıt izoleli dikdörtgen kesitli iletkenler, yüksek gerilim bobinlerinde ise emaye ya da kağıt izoleli yuvarlak iletkenler kullanılır. Sargı izolasyonunda öne çıkan malzemeler:
- DDP (Diamond Dotted Presspaper): Reçine kaplama ile darbe dayanımı artırılır.
- Kraft Kağıtları: Elektriksel dayanıklık ve nem direnci sağlar.
3.2. Nüve
Nüve tasarımında CRGO saclar kullanılır. Step-lap dizilim, manyetik kayıpları azaltır ve transformatörün gürültüsüz çalışmasını sağlar.
3.3. Aktif Kısım
Bobinlerin nüveye yerleştirilmesiyle aktif kısım oluşturulur. Bu bölge, elektromanyetik kuvvetlere dayanıklı olacak şekilde tasarlanır. Bobinler radyal ve aksiyel sıkıştırmalara tabi tutulur.
3.4. Kazan ve Boya
Transformatör kazanları, radyatörlü veya dalga duvarlı tipte tasarlanabilir. Kumlama ve özel kimyasallarla temizlenen kazan yüzeyi, son kat boyamada RAL 7033 veya RAL 9006 renkleriyle kaplanır. Deniz kenarı ve nemli ortamlar için sıcak galvaniz kaplama uygulanabilir.
4. Sonuç
Transformatör aksesuarları ve üretim teknikleri, enerji sistemlerinin verimliliğini ve güvenilirliğini önemli ölçüede etkiler. Her bileşenin kalite standartlarına uygun üretilmesi, transformatörlerin uzun ömürlülük ve düşük bakım maliyeti sunmasını sağlar. Modern üretim yöntemleri ve teknolojik gelişmeler, bu hedeflere ulaşılmasında kritik rol oynamaktadır.
RASTGELE TEKNİK İÇERİK İÇİN TIKLAYIN!
İlginizi Çekebilecek Teknik Hesaplar
Kompanzasyon Hesabı
Aydınlatma Hesabı
Yüksek Gerilim İşletme Sorumluluğu Ücreti Hesabı
Sosyal medyada teknik bilgilere maruz kalmak için:
YouTube – Instagram
