Kompanzasyon arızası, elektrik sistemlerinde kullanılan kompanzasyon panolarındaki elemanların bozulması sonucu meydana gelen sorunları ifade eder. Kompanzasyon sistemleri, reaktif güç ihtiyacını karşılayarak enerji verimliliği sağlamak ve cezai yaptırımları önlemek için kritik öneme sahiptir. Bu yazıda; kompanzasyon arızalarının nedenleri, belirtileri ve çözüm yöntemlerini detaylı şekilde ele alacağız.
Kompanzasyon Pano Arızası Nedir?
Kompanzasyon sistemleri, 9 kW üzeri reaktif enerji tüketimine sahip tesislerde yasal olarak zorunludur ve sistemin doğru çalışmasını sağlayan birçok elemandan oluşur. Bu elemanlar arasında kondansatörler, kontaktörler, sigortalar ve reaktif güç kontrol röleleri yer alır. Bu elemanlardan herhangi birinin arızalanması, kompanzasyon arızası olarak adlandırılır ve sistemin enerji verimliliğini düşürür.
Kompanzasyon Arızaları Nasıl Anlaşılır?
- Manuel Ölçümler:
- Kontaktörler: Kontaktörün üç faz geçişleri ölçülerek arızalı olup olmadığı tespit edilir.
- Kondansatörler: Faz-faz gerilim ve kondansatör akımı ölçümlerinde uygun gerilim yahut akım aralığının dışında bir değer tespit edilirse kondansatör arızalıdır. Kondansatör için uygun akım değeri üzerinde yazmaktadır, eğer okunamıyorsa basit akım hesabı ile bulunabilir.
Not: Kondansatör akım hesabı için 3 Faz Akım Hesabı kullanılabilir. 400V kondansatörler için, güç kVA seçilerek kondanstörden akması gereken akım hesaplanarak akımın doğruluğu kontrol edilebilir. Aşağıda örnek bir gösterim bulunmaktadır.
- Reaktif Değerlerin İzlenmesi:
- Eğer reaktif değerler cezai sınırları aşıyorsa, kompanzasyon sistemindeki elemanlardan biri arızalanmış olabilir.
- Görsel Kontroller:
- Şişmiş, patlamış veya yağ akıtmış kondansatörler arızalı kabul edilir.
- Kararmış ya da ısınmış ekipmanlar fiziksel hasar belirtisi gösterebilir.
Kompanzasyon Arızaları Nelerdir?
- Kondansatör Arızaları: Kapasitans kaybı, dielektrik bozulması veya şarj geriliminden kaynaklanan darbe akımları sonucu meydana gelir.
- Kontaktör Arızaları: Kontaktörlerin yanması, yapışması veya fazlar arası bağlantı problemleri.
- Sigorta Arızaları: Aşırı akım nedeniyle sigorta atması. *NH sigorta ise değiştirilmesi gerekir.
- Reaktif Güç Kontrol Rölesi Ayar Problemleri: Yanlış ayarlamalar reaktif enerji dengesizliğine yol açar. Her tesisin ihtiyaç duyduğu ayarlar farklıdır.
Kompanzasyon Panosu Nasıl Test Edilir?
Kompanzasyon panosunu test etmek için sistemin elektriksel ölçümleri yapılır ve şu adımlar takip edilir:
- Kondansatör Amper Ölçümü: Kondansatörlerin kapasitansları ölçülerek kapasitif yük kontrol edilir.
- Dielektrik Dayanımı Testi: Kondansatörlerin harmonik değerleri ile dielektrik dayanımları karşılaştırılır.
- Termal Kamera ile Test: Isınmış bağlantı noktaları tespit edilerek gevşek bağlantılar belirlenir.
Kompanzasyon Arızalarının Çözüm Yöntemleri
- Kondansatörlerin Bakımı ve Değişimi:
- Arızalı kondansatörler yenisiyle değiştirilir. Büyük zarar görmeyen kondansatörler düşük gerilimde çalıştırılabilir.
- Kondansatörlerin harmoniklere karşı korunması için harmonik filtreler kullanılır.
- Kontaktörlerin ve Sigortaların Kontrolü:
- Kontaktörlerin doğru güç ve amperde seçilmesi önemlidir. Uygun olmayan seçimler kısa sürede arızaya yol açar.
- Sigortaların düzenli kontrol edilmesi ve gerektiğinde değiştirilmesi gereklidir.
- Reaktif Güç Kontrol Rölesi Ayarları:
- Reaktif güç kontrol rölesinin doğru şekilde ayarlanması, sistemin verimli çalışmasını sağlar.
- Düzenli Bakım ve İzleme:
- Periyodik Bakım: Kompanzasyon panosunun düzenli aralıklarla kontrol edilmesi, arızaların erken tespiti için önemlidir.
- Nem ve Kirlilik Kontrolü: Panonun nemli veya tozlu bir ortamda çalışması arıza riskini artırır. Yüzeyler vakumlu cihazlarla temizlenmelidir.
Kompanzasyon Panosunun Yanma Sebepleri
Kompanzasyon panolarının yanma ihtimalini artıran faktörler şunlardır:
- Aşırı Isınma: Kondansatörlerin veya kontaktörlerin aşırı yüklenmesi sonucu ark oluşabilir.
- Yanlış Kablolama: Uygun olmayan kablolar, yüksek akım altında yanabilir.
- Kondansatör Patlaması: Aşırı basınç veya darbe akımları nedeniyle kondansatörler patlayabilir.
Kompanzasyon Yöntemleri
Kompanzasyon yöntemleri, sistemin yük özelliklerine göre seçilmelidir:
- Sabit Kondansatör Grupları: Reaktif güç ihtiyacı sabit olan sistemlerde kullanılır.
- Şönt Kondansatörler: Mekanik olarak anahtarlanan ve yük durumuna göre devreye alınan gruplardır.
- Tristörlü Statik Kompanzasyon Sistemleri: Ani yük değişimlerinde hızlı tepki sağlar.
Kompanzasyon arızaları, elektrik sistemlerinin işleyişini doğrudan etkiler ve enerji verimliliğini azaltır. Bu arızaların önüne geçmek için düzenli bakım, doğru ekipman seçimi ve uygun test yöntemleri kullanılmalıdır. Özellikle kondansatörlerin dielektrik dayanımları ve harmonik değerleri düzenli olarak kontrol edilmelidir. Kompanzasyon panosunun doğru çalışması, reaktif enerji cezalarını önler, işletme maliyetlerini ve kablolarda taşınan akım miktarını azaltır, bu da uzun vadede hem ekonomik hem de teknik açıdan büyük fayda sağlar.
RASTGELE TEKNİK İÇERİK İÇİN TIKLAYIN!
İlginizi Çekebilecek Teknik Hesaplar
Kompanzasyon Hesabı
Aydınlatma Hesabı
Yüksek Gerilim İşletme Sorumluluğu Ücreti Hesabı
Sosyal medyada teknik bilgilere maruz kalmak için:
YouTube – Instagram
