Jeotermal Enerji Nedir? Kullanım Alanları Nelerdir? Türkiye’de Kullanımı ve Doğru Bilinen Yanlışlar
Jeotermal enerji, yer altındaki kayaçlarda biriken ısı enerjisinin, su, buhar ve gazlar aracılığıyla yeryüzüne taşınmasıyla elde edilen bir enerji formudur. Yerkabuğunun alt katmanlarında, özellikle magmaya yakın derinliklerde bulunan jeotermal kaynaklar, yeryüzüne doğal çıkışlarla veya sondajlarla taşınarak enerji üretimi amacıyla kullanılır.
Jeotermal enerji, doğrudan ısıtma amaçlı olarak veya elektrik üretimi gibi dolaylı uygulamalarda kullanılabilir. Bu enerji türü, yeryüzünün kendine has ısı döngüsünden yararlanılarak sürdürülebilir bir biçimde enerji sağlamaktadır.
Jeotermal Enerji Nasıl Elde Edilir?
Jeotermal enerji, yeraltındaki yüksek sıcaklıklı su ve buharın yüzeye çıkarılmasıyla kullanılır. Özellikle fay hatlarına yakın bölgelerde yer alan jeotermal rezervuarlar, yer altındaki çatlaklardan ve geçirimli kayaçlardan geçerek yüksek sıcaklıklarda birikim oluşturur. Bu yüksek sıcaklıklı akışkanlar, yeryüzüne taşınarak enerji santrallerinde çeşitli işlemlerden geçirilir. Elektrik üretiminde kullanılan jeotermal santrallerde sıcak su ve buhar, türbinleri döndürerek jeneratörler aracılığıyla elektrik üretir. Bu işlemde, jeotermal kaynaktan çekilen su genellikle kaynağa geri beslenerek sürdürülebilir bir döngü sağlanır.
Jeotermal Enerji Kullanım Alanları
Jeotermal enerji, birçok alanda kullanım imkanı sunar:
- Elektrik Üretimi: Jeotermal enerji santralleri, elektrik üretimi için doğrudan buhar veya yüksek sıcaklıklı akışkanlar kullanır. Yüksek sıcaklık, türbinleri döndürerek jeneratörlerin elektrik üretmesini sağlar. Türkiye’de, özellikle Batı Anadolu’da yer alan jeotermal santraller, önemli bir enerji kaynağı oluşturmaktadır.
- Isıtma Sistemleri: Orta sıcaklıkta jeotermal kaynaklar, bölgesel ısıtma sistemleri için kullanılır. Şehirlerin, seraların ve konutların ısıtılması amacıyla düşük maliyetli bir alternatif olarak tercih edilmektedir.
- Termal Turizm ve Sağlık: Kaplıcalar ve termal oteller, jeotermal enerji ile ısıtılarak doğal tedavi imkanları sunar. Bu alanlarda jeotermal su, doğrudan tedavi amaçlı kullanılır.
- Sanayi Uygulamaları: Tarım ve endüstride de yaygın olarak kullanılmaktadır. Özellikle seracılık, kurutma ve balık çiftlikleri gibi alanlarda jeotermal enerji ile düşük maliyetli ısıtma sağlanır.
- Soğutma Sistemleri: Absorpsiyonlu soğutma sistemleriyle jeotermal enerji, yaz aylarında soğutma amaçlı da kullanılabilir.
Türkiye’de Jeotermal Enerji Potansiyeli
Türkiye, tektonik olarak aktif bir bölgede yer aldığından dolayı jeotermal kaynaklar bakımından oldukça zengindir. Türkiye’nin jeotermal potansiyeli Batı Anadolu, Marmara, İç Anadolu, Doğu Anadolu gibi farklı bölgelere yayılmıştır ve bu kaynakların yaklaşık %90’ı doğrudan ısıtma, termal turizm ve endüstriyel uygulamalar için elverişli düşük ve orta sıcaklıklı kaynaklardan oluşur. Geriye kalan %10 ise elektrik üretimi için yeterli yüksek sıcaklık potansiyeline sahiptir.
Türkiye’de ilk jeotermal elektrik üretimi 1975 yılında MTA tarafından Kızıldere’de başlamıştır ve bugün birçok jeotermal santral, enerji ihtiyacını karşılamada önemli bir rol oynamaktadır.
Jeotermal Enerji ile İlgili Doğru Bilinen Yanlışlar
- Yanlış: Jeotermal enerji bölgelerinde yaşam alanları zarar görür.
- Doğru: Jeotermal enerji, doğal bir enerji kaynağıdır ve doğru uygulandığında çevresel zararı en az olan enerji türlerinden biridir. Gerekli çevre koruma tedbirleri alındığında, jeotermal enerji üretim bölgelerinde doğal denge korunur ve yaşam alanları zarar görmez.
- Yanlış: Jeotermal enerji depremleri tetikler.
- Doğru: Jeotermal enerjinin fay hatları üzerindeki etkisi yok denecek kadar azdır. Bu konuda yapılan bilimsel araştırmalar, jeotermal üretim faaliyetlerinin tektonik hareketler üzerinde herhangi bir olumsuz etki oluşturmadığını göstermektedir.
- Yanlış: Jeotermal enerji yenilenebilir bir kaynak değildir.
- Doğru: Jeotermal enerji, yenilenebilir ve sürdürülebilir bir kaynaktır. Yer altındaki ısının tükenmesi söz konusu olmadığından, jeotermal enerji kaynağı sürekli olarak kullanılabilir. Jeotermal santraller, hava koşullarından bağımsız olarak 7/24 enerji üretim kabiliyetine sahiptir.
- Yanlış: Jeotermal enerji çevre kirliliğine neden olur.
- Doğru: Jeotermal santrallerde modern teknolojiler kullanılarak çevreye zarar vermeden enerji üretilir. Yasal düzenlemelere uygun olarak işletilen jeotermal tesisler, çevre kirliliğine neden olmamakta, aksine çevresel sürdürülebilirliği teşvik etmektedir.
- Yanlış: Jeotermal santraller tarım faaliyetlerine zarar verir.
- Doğru: Jeotermal enerji, tarım faaliyetlerinde özellikle seracılıkta yaygın olarak kullanılan bir ısı kaynağıdır. Dört mevsim verim alınmasını sağladığından, tarım faaliyetlerine katkıda bulunmaktadır.
Jeotermal enerji, doğru yöntemler ve çevre dostu yaklaşımlar ile ülke ekonomisine katkı sağlayan, çevre dostu bir enerji seçeneği olarak giderek önem kazanmaktadır.
İlginizi Çekebilecek Teknik Hesaplar
Kompanzasyon Hesabı
Aydınlatma Hesabı
Yüksek Gerilim İşletme Sorumluluğu Ücreti Hesabı
Sosyal medyada teknik bilgilere maruz kalmak için:
YouTube – Instagram
