Dünya genelinde çöpten enerji üretimi 2050 yılına kadar 4 milyar 200 milyon tona ulaşması bekleniyor. Bu çarpıcı rakam, artan atık miktarı ve çeşitliliğinin yanı sıra, atık bertaraf teknolojilerinin ve yönetmeliklerin yetersiz kalması nedeniyle dikkat çekiyor. Buna rağmen dünyanın dört bir yanında düzenli depolama sahalarında ve katı atıklardan enerji üretimi çalışmalarında artış görülüyor. Peki, bu atık ve çöp yığınları nasıl enerjiye dönüşüyor? Bu yazıda atıklardan enerji üretimiyle ilgili teknik detaylardan ve ülkedeki mevcut durumlardan bahsedeceğiz.
Atıktan Enerji Üretimi Nasıl Yapılır?
Atıktan enerji üretimi farklı yöntemlerle gerçekleştirilir. Hangi yöntemin seçileceği, kullanılacak atık türü ve elde edilmek istenen sonuca bağlıdır. Yaygın kullanılan yöntemler şunlardır:
- Islak Fermantasyon: Kuru madde oranı düşük olan organik atıklar kullanılır. Su takviyesi yapılan organik atıklar fermantasyonla metan gazına dönüştürülür ve bu gaz kombine ısı-güç sistemleriyle elektrik veya ısı enerjisine çevrilir.
- Kuru Fermantasyon: Katı madde oranı yüksek olan organik atıklar için uygundur. Hayvan gûreği ve yemek artıkları gibi malzemeler depolanıp gazı ayrıştırılarak enerji elde edilir.
- Yakma: Geri dönüştürülemeyen katı atıkların yakılmasıyla açığa çıkan ısı, buhar oluşturup türbinler aracılığıyla elektrik üretilmesini sağlar.
- Proliz: Selüloz içeriği yüksek atıklar (pamuk, kâğıt) veya lastikler yüksek sıcaklıkta ayrıştırılır. Ortaya çıkan gaz ve prolitik yağ, elektrik üretiminde kullanılır.
- Gazlaştırma: Fosil atıklar, kontrollü oksijenle gazlaştırılır. Ortaya çıkan sentez gazı (singaz) elektrik üretiminde değerlendirilir.
- Landfill (Düzenli Depolama): Çöp depolama sahalarından çıkan metan gazı toplanarak elektriğe dönüştürülür.
Hangi Atıklardan Enerji Üretilebilir?
Atıktan enerji üretimi için kullanılabilecek atıklar oldukça geniş bir yelpazeye sahiptir:
- Evsel Atıklar: Kentsel organik ve katı atıklar.
- Hayvansal Atıklar: Hayvan gûreğileri ve mezbaha atıkları.
- Tarımsal Atıklar: Bitkisel artıklar ve odunsu biyokütle.
- Endüstriyel Atıklar: Yemek fabrikaları, et ve süt işleme tesislerinden gelen atıklar.
- Şehir Çöplerinden Gelen Atıklar: Dönüştürülemeyen katı atıklar.
Bu atıkların enerji üretiminde kullanılması, geri dönüşüm sürecine de katkı sağlar. Doğru yöntemlerin uygulanması, karbon ayak izinin azaltılmasına yardımcı olur.
Çöpten Enerji Üretimi Nasıl Yapılır?
Çöp ve atıkların ayrımı çok önemlidir. Atıklardan geri dönüşümle değerli malzemeler elde edilirken, çöpler daha çok enerji üretimi için kullanılır. Çöpten enerji üretimi şu adımları içerir:
- Ayrıştırma: Organik ve inorganik malzemelerin ayrılması.
- Fermantasyon veya Yakma: Kullanılacak yönteme göre işlemler uygulanır.
- Enerji Üretimi: Metan gazı, buhar veya sentez gazı gibi ara ürünler öncelikle oluşturulur, sonra enerjiye dönüştürülür.
Çöpten Enerji Üretiminin Avantajları
Atıklardan enerji üretimi, çevreye sağladığı katkılar ve ekonomik faydaları ile dikkat çeker. İşte bu yöntemlerin sunduğu bazı avantajlar:
- Karbon Salınımını Azaltma: Fosil yakıtlara olan bağımlılığı azaltarak karbon emisyonlarını düşürür.
- Atık Azaltımı: Düzenli depolama sahalarına giden atık miktarını düşürür, alan tasarrufu sağlar.
- Yenilenebilir Enerji Kaynağı: Çöpten enerji üretimi, sürdürülebilir ve yenilenebilir bir enerji kaynağı sunar.
- Ekonomik Katkı: Atıklardan enerji elde edilmesi, enerji ithalatını azaltarak ekonomik fayda sağlar.
- Toplumsal Fayda: Çöp yığınlarının bertaraf edilmesi, çevre sağlığına olumlu katkı yapar.
Türkiye’de Çöpten Enerji Üretimi
Türkiye’de atıklardan enerji üretimi konusunda ciddi yatırımlar yapılmaktadır. Özellikle büyük şehirlerdeki düzenli depolama sahalarından metan gazı toplanarak enerjiye dönüştürülmesi yaygındır. Ayrıca, biyogaz tesisleri ve çöp yakma tesisleri giderek yaygınlaşmaktadır. 2024 yılı itibarıyla Türkiye’de yaklaşık 1.2 GW kapasiteli biyokütle enerji santralleri faaliyet göstermektedir.
Başlıca Projeler:
- İstanbul’da Kemerburgaz’daki çöp gazı enerji santrali.
- İzmir Harmandalı çöp gazından enerji üretim tesisi.
- Ankara Mamak’ta düzenli depolama sahası projeleri.
Türkiye’nin bu alandaki hedefleri arasında, düzenli depolama sahalarının tamamının enerji üretim tesisine dönüştürülmesi ve enerji üretim kapasitesinin artırılması yer alıyor.
Gelecek Perspektifi ve Öneriler
Çöpten enerji üretimi, gelecekte enerji kaynaklarının çeşitlendirilmesi ve sürdürülebilirliğin sağlanması için önemli bir rol oynamaktadır. Bu alanda ilerleme kaydedebilmek için:
- Teknolojik Yatırımlar: Modern teknolojiler kullanılarak enerji üretim süreçlerinin verimliliği artırılmalıdır.
- Farkındalık Çalışmaları: Toplumda atık ayrıştırma bilinci geliştirilmelidir.
- Yasal Düzenlemeler: Atık yönetimi ve enerji üretimi konusunda daha kapsamlı ve teşvik edici yasal düzenlemeler yapılmalıdır.
- Uluslararası İş Birlikleri: Gelişmiş ülkelerin teknolojilerinden faydalanılarak bilgi ve deneyim paylaşımı artırılmalıdır.
Çöpten enerji üretimi, sadece enerji ihtiyacını karşılamakla kalmayıp, aynı zamanda çevreyi koruma ve ekonomik değer yaratma açısından da kritik bir öneme sahiptir.
İlginizi Çekebilecek Teknik Hesaplar
Kompanzasyon Hesabı
Aydınlatma Hesabı
Yüksek Gerilim İşletme Sorumluluğu Ücreti Hesabı
Sosyal medyada teknik bilgilere maruz kalmak için:
YouTube – Instagram
