21 Ocak 2025 tarihinde Kartalkaya Grand Kartal Otel’de meydana gelen ve otuz altısı çocuk olmak üzere toplam yetmiş sekiz yurttaşımızın hayatını kaybetmesine neden olan yangın felaketiyle ilgili, TMMOB’ye bağlı ilgili Odalar tarafından hazırlanan otel yangını teknik raporu, 21 Şubat 2025 tarihinde düzenlenen basın açıklamasıyla kamuoyuna sunuldu.
Rapor, Elektrik Mühendisleri Odası, İnşaat Mühendisleri Odası, Makina Mühendisleri Odası ve Mimarlar Odası’nın oluşturduğu ortak komisyon tarafından hazırlandı. Çalışmada, konuyla ilgili yasal mevzuatın yanı sıra, İtfaiye raporu, görgü tanıklarının ifadeleri, medyada yer alan doğrulanmış bilgiler, Mülkiye başmüfettişlerinin ön inceleme raporu ve Odalarımızın ilgili Şubelerince yapılan saha gözlemleri esas alınarak teknik değerlendirmeler yapıldı. Basın açıklaması ve raporun ayrıntılarına haberimizin devamında ulaşabilirsiniz.
Kartalkaya Grand Kartal Otel Yangını: Teknik Değerlendirme
Yangın Güvenliği ve Önleyici Tedbirler
Ülkemizde yangınla mücadelede en büyük eksikliklerden biri, yapı kullanma izni alındıktan sonra denetim ve bakım süreçlerinin yetersizliğidir. Yangınların erken tespiti, bina içinde bulunanların güvenli şekilde tahliyesi ve can-mal kayıplarının en aza indirilmesi açısından yangın algılama ve alarm sistemleri, acil yönlendirme ve aydınlatma sistemleri, otomatik söndürme mekanizmaları, duman tahliye ve basınçlandırma sistemleri kritik bir rol oynamaktadır.
Bolu Belediyesi İtfaiye Müdürlüğü’nün 23 Ocak 2025 tarihli yangın raporuna göre, yangının otelin dördüncü katındaki mutfak/restoran bölümünde başladığı tespit edilmiştir. ABD Federal Acil Durum Yönetim Ajansı (FEMA) tarafından yayımlanan otel-motel yangınları raporunda da yemek pişirme kaynaklı yangınların en yaygın sebepler arasında olduğu vurgulanmaktadır. Bununla birlikte, istatistikler otellerde yangınların çeşitli nedenlere bağlı olarak çıktığını ve öncelikle yangının büyümeden kontrol altına alınmasını sağlayacak pasif ve aktif önlemlerin alınması gerektiğini ortaya koymaktadır.
Bu önlemler, 26 Temmuz 2002’de yayımlanan ve 19 Aralık 2007 tarihli revizyonla “yeni” ve “mevcut binalar” olarak kategorilere ayrılan Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik çerçevesinde belirlenmiştir. Yönetmelik kapsamında; kaçış yolları, yangın merdivenleri, bina ulaşım yolları, yapı malzemelerinin yangına dayanıklılığı, yangın bölmeleri, taşıyıcı sistem yalıtımı, acil aydınlatma ve yönlendirme işaretleri, yangın ihbar butonları, algılama ve uyarı sistemleri ile uygun yangın söndürme ve duman tahliye sistemlerinin uygulanması zorunludur. Ayrıca, bu sistemlerin sürekliliğini sağlamak adına düzenli periyodik denetim, test ve bakım süreçlerinin yürütülmesi gerekmektedir.
Grand Kartal Otel Yangını: Mevzuata Aykırılıklar ve Tespitler
Yangınla ilgili yapılan teknik değerlendirmeler; İtfaiye raporu, görgü tanıklarının ifadeleri, medyada yer alan doğrulanmış bilgiler, Mülkiye başmüfettişlerinin ön raporu ve TMMOB’ye bağlı ilgili odaların saha gözlemlerine dayanarak oluşturulmuştur. Tespit edilen birçok ihlal, yangın güvenliği yönetmeliklerinin eksik veya hatalı uygulanmasının birer göstergesidir.
Otelin fiziksel özellikleri incelendiğinde, toplam 12 katlı (8 kat +0,00 kotu üzerinde, 4 kat bodrum) ve bina yüksekliğinin 29 metre, bodrum katlarla birlikte 43 metre olduğu görülmektedir. İlk ruhsatının 1997 yılında alındığı, tadilat ruhsatının ise 1999 yılına ait olduğu tespit edilmiştir. Ancak, 1999 sonrası dönemde yeni bir tadilat ruhsatı alınıp alınmadığına dair bilgi bulunmamaktadır. Bu haliyle bina, Binaların Yangından Korunması Hakkındaki Yönetmelik kapsamında “mevcut bina” ve “yüksek bina” sınıfına girmektedir ve yönetmeliğin ilgili maddelerine tabiidir.
Yangın güvenliği açısından tespit edilen başlıca ihlaller şunlardır:
- Binada mevzuata aykırı şekilde yalnızca bir kaçış merdiveni bulunmakta, yangın güvenlik holü mevcut değildir.
- Yangın merdiveni kapılarının ahşap olduğu, duman sızdırmazlık özelliği taşımadığı ve kaçışı engelleyecek şekilde baz istasyonu ve elektrik şaftı yerleştirildiği görülmüştür.
- Dış cephe kaplamasında yanıcı XPS malzemesi kullanıldığı belirlenmiştir.
- Yangın sırasında asansörlerin devrede olduğu, yönetmeliğe aykırı şekilde yangın algılama sistemine entegre edilmediği anlaşılmıştır.
- Yangın merdiveni basınçlandırma ve havalandırma sistemlerinin bulunmadığı ve merdiven kovasının dumanla dolduğu tespit edilmiştir.
- Yangın dolaplarında su bulunmadığı ve sabit boru tesisatının olmadığı anlaşılmıştır.
- Binada otomatik yağmurlama (sprinkler) sisteminin yer almadığı tespit edilmiştir.
- Mutfakta otomatik yangın söndürme ve gaz kesme sistemlerinin bulunmadığı görülmüştür.
- Acil aydınlatma sisteminin yetersiz olduğu ve mevcut bataryaların kullanım ömrünü doldurduğu belirlenmiştir.
- Otelin elektrik iç tesisatında yangına dayanıklı kabloların kullanılmadığı tespit edilmiştir.
Sorumluluklar, Denetim Eksiklikleri ve Mevzuat Sorunları
Yönetmelik gereği, yangın güvenliğinden sorumlu olan kişi ve kurumlar arasında ruhsat veren idare, yatırımcı kuruluş, bina sahipleri, işveren ve temsilcileri, proje tasarımcıları, uygulama sorumluları, denetim yetkilileri ve sigorta şirketleri bulunmaktadır. Ancak mevcut durum, bu süreçlerin yeterince denetlenmediğini ve mevzuatın uygulanmasında ciddi boşluklar olduğunu göstermektedir.
Özellikle Turizmi Teşvik Kanunu kapsamında otellerin yangın güvenliği belgesi alması zorunluluğu 31 Ağustos 2024’e kadar uzatılmış olmasına rağmen, sürecin denetlenmediği ve eksikliklerin giderilmediği görülmektedir. Ayrıca, İl Özel İdaresi Kanunu ve İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik doğrultusunda yapılan denetimlerin yangın güvenliği açısından yeterli olmadığı anlaşılmaktadır.
Acilen alınması gereken önlemler şunlardır:
- Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın turizm tesislerinde denetimleri sıkılaştırması,
- İl özel idarelerinin yangın güvenlik tedbirlerini düzenli olarak kontrol etmesi,
- Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın otellerde iş sağlığı ve güvenliği denetimlerini artırması,
- Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın yapı üretim sürecinde meslek odalarını sürece dahil etmesi,
- Sigorta şirketlerinin yangın güvenliği mevzuatına uygunluk denetimlerini zorunlu hale getirmesi,
- LPG dağıtım şirketlerinin yangın güvenliği açısından tesisat kontrollerini düzenli yapması,
- AFAD ve Belediyeler Birliği’nin itfaiye hizmetleriyle ilgili kapsamlı bir denetim mekanizması kurması.
Bu tür felaketlerin tekrar yaşanmaması adına, bilimsel ve teknik esaslara dayalı denetim mekanizmalarının oluşturulması, yangın güvenliği mevzuatına tam uyum sağlanması ve ilgili tüm kurumların sorumluluklarını eksiksiz yerine getirmesi gerekmektedir.
TMMOB ELEKTRİK MÜHENDİSLERİ ODASI
TMMOB İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI
TMMOB MAKİNA MÜHENDİSLERİ ODASI
TMMOB MİMARLAR ODASI
21.02.2025
Kaynak: Elektrik Mühendisleri Odası
