RCBO koyunca RCD’ye ne gerek var?
RCD/RCCB kaçak akıma karşı insan ve yangın korumasıdır; hat/işletme akımını korumaz.
MCB aşırı akım/kısa devre içindir.
RCBO, RCD + MCB işlevlerini birleştirir.
AFDD, gevşek klemens/hasarlı iletken gibi ark hatalarını tanır ve yangını önlemeye odaklanır.
Terminoloji ve standart çerçevesi
- MCB (Minyatür Devre Kesici): Aşırı akım/kısa devre koruması. (IEC 60898-1)
- MCCB (Kalıp Mahfazalı Devre Kesici): Yüksek akım/ayarlanabilir açma. (IEC 60947-2)
- RCD/RCCB (Artık Akım Koruma Cihazı): Artık akımda açma; aşırı akımı korumaz. (IEC 61008-1)
- RCBO (Kaçak Akım + Aşırı Akım Birleşik): RCD + MCB işlevi. (IEC 61009-1)
- RCD Tipleri (frekans/DC bileşen cevabı): AC, A, F, B. (IEC 61008-1, IEC 62423)
- AFDD (Ark Hata Tespit Cihazı): Tehlikeli seri/parallel ark örüntülerini analiz eder. (IEC 62606)
- Uygulama kuralları: IEC/TS HD 60364 serisi (özellikle 60364-4-41 elektriğe karşı koruma, 60364-5-53 koruyucu aygıt seçimi, 60364-6 periyodik doğrulama).
- EV/PV: IEC 61851-1 (EV şarj), IEC 62955 (6 mA DC algılama/RDC-DD), inverter üretici talimatları.
RCD tipleri — doğru tipi seçmek neden kritik?
- Tip AC: Yalnız sinüzoidal AC artık akımı algılar. Elektronik içeren yüklerde önerilmez.
- Tip A: AC + darbeli DC (ani veya yavaş artan) artık akımlar. Elektronik içeren tek-faz cihazların büyük çoğunluğu için varsayılan tercih. Dimmer, SMPS, indüksiyon ocak, ısı pompası/inverterli klima, beyaz eşya vb.
- Tip F (IEC 62423): Yüksek frekans bileşenleri ve darbeli DC için. Tek-faz frekans kontrollü sürücüler (VFD), ısı pompaları/kompresörlü cihazlar.
- Tip B (IEC 62423): Düz (smooth) DC dahil tüm artık akım türleri. EV şarj, PV (AC tarafı), üç-faz VFD uygulamaları.
Not: EV şarj cihazlarında Tip A + 6 mA DC algılayan RDC-DD (cihaz içinde) kombinasyonu, Tip B’ye bir alternatif olabilir (IEC 62955, 61851-1).
RCBO niçin priz devrelerinde “altın standart”tır?
- Tek devre – tek açma: Grup RCD arızasında tüm katın kararması yerine sadece arızalı devre kapanır.
- Selektivite: Üstte selektif (S-time delayed) 100/300 mA RCD, altta 30 mA RCBO ile kademeli açma sağlanır.
- Hata yeri tespiti: Hızlı lokalizasyon ve işletme sürekliliği.
- TT sistemlerde nötr de kesen 1P+N RCBO tercih edilir.
AFDD — ne zaman eklenmeli?
Amaç: Ark kaynaklı yangınları önlemek (gevşek klemens, zedelenmiş iletken, temas kusurları). RCD/MCB’nin algılamadığı düşük seviyeli, istatiksel ark imzalarını tanır.
Önerilen yerler (IEC 62606/60364-4-42 yaklaşımıyla):
- Uyku alanları (konut, yurt, otel).
- Yanıcı malzeme depoları/işleme alanları, ahşap yapı veya ahşap kaplamalı hacimler.
- Yangın yayılımı riski yüksek mimari.
- Tarihi eser/ikame edilemeyen kıymet barındıran alanlar.
Konum: Korunacak son devrenin başında (panoda ilgili RCBO ile birlikte) kullanılır.
EV, PV ve sürücüler (VFD) — özel koşullar
- EV şarj:
- Tip B RCD veya Tip A + 6 mA DC algılayan RDC-DD (istasyon içinde). 30 mA insan koruması şarttır. (IEC 61851-1, IEC 62955)
- PV inverter (AC çıkış):
- Üretici talimatı öncelikli. Tip B çoğu senaryoda güvenli tercihtir; bazı inverterlerde dahili DC artık algılama varsa Tip A yeterli olabilir.
- VFD motor sürücüleri:
- Üç-faz VFD: Tip B.
- Tek-faz frekans kontrollü: Tip F (yüksek bağışıklıklı Tip A varyantları da üreticiye bağlı kabul görebilir).
Seçim matrisi — hızlı karar tablosu
| Devre / Alan | Risk / Yük Profili | Önerilen Koruma | Gerekçe / Not |
|---|---|---|---|
| Genel priz devreleri | Karışık elektronik, SMPS | RCBO 30 mA, Tip A | Tek devrede selektivite, geniş kapsama. (IEC 61009-1) |
| Mutfak, çamaşır, ısı pompası | Inverter/dimmer etkileri | RCBO 30 mA, Tip A/F | Yüksek HF sızıntıya karşı F düşünülebilir. (IEC 62423) |
| Aydınlatma | Dimmer/LED sürücü | RCBO 30 mA, Tip A | Nuisance trip azalır, devre başına koruma. |
| Ahşap/yanıcı hacimler | Ark yangın riski | RCBO 30 mA + AFDD | Ark tespiti ile ilave yangın koruması. (IEC 62606) |
| VFD (3-faz) | Düz DC bileşen ihtimali | Tip B RCD / RCBO | Frekans içeriği ve DC’ye bağışıklık. (IEC 62423) |
| EV şarj | 6 mA DC sızıntı olasılığı | Tip B veya Tip A + RDC-DD | IEC 61851-1/62955 uyumu, 30 mA şart. |
| PV (AC tarafı) | Düz DC sızıntı riski | Tip B (veya üreticiye göre Tip A + dahili RCM) | Üretici talimatı bağlayıcı. |
| TT ana giriş | Yangın koruması | Selektif RCD 100/300 mA (S-tip) | Altta RCBO’larla selektivite. (IEC 60364-4-41) |
| Ofis IT/AV | HF sızıntılar | RCBO Tip A/F | HF’ye bağışıklığı yüksek modeller tercih. |
MCB ve MCCB — kısa fark özeti
- MCB: < 100 A, sabit açma karakteristiği; alçak akımlar. (IEC 60898-1)
- MCCB: 10…2500 A, ayarlanabilir termik/Manyetik; yüksek kesme kapasitesi; endüstriyel. (IEC 60947-2)
Selektivite, bağışıklık ve koordinasyon ipuçları
- Kademeli koruma: Üstte S-tip 100/300 mA, altta 30 mA RCBO → selektif açma.
- Yüksek bağışıklık (immunity): Geçici darbeler/HF sızıntılara karşı “HI/SI” sınıfı Tip A modeller tercih edilebilir (üretici sunumuna göre).
- SPD ile koordinasyon: Yıldırımdan korunma/ani aşırı gerilim SPD’leri, RCD’yi gereksiz açtırmayacak şekilde konumlandırın; üretici koordinasyon tablolarına uyun.
- Nötrün kesilmesi: TT sistemlerde 1P+N kesme, TN-S/TN-C-S’de üretici/yerel yönetmelik şartlarına uyum.
Test, doğrulama ve bakım
- “TEST” düğmesi: Konutlarda aylık, ticari tesislerde periyodik plan dahilinde çalıştırın.
- IEC 60364-6 kapsamında: RCD açma zamanı/akımı ölçümü, izolasyon direnci, süreklilik, topraklama empedansı testleri.
- Termal gözlem ve tork: Klemens sıkılık kontrolleri, gevşek bağlantıların önlenmesi (AFDD’nin hedeflediği arızaların kaynağı).
- Etiketleme/dokümantasyon: Devre/cihaz tipi, nominal IΔn (mA), Tip (A/F/B), kısa devre kapasitesi açıkça işlenmeli.
Sık yapılan hatalar
- “MCB var, yeter” yanılgısı: MCB, elektrik çarpmasına karşı koruma sağlamaz; RCD/RCBO zorunludur.
- Tip AC’yi her yerde kullanmak: Elektronikli yüklerde Tip A/F gerekir.
- Tek bir grup RCD’ye aşırı devre bağlamak: Arıza anında tüm alan kesilir; devre başı RCBO tercih edin.
- EV/PV’de 6 mA DC gereğini atlamak: Tip B veya Tip A + RDC-DD olmadan kurulum yapmayın.
- Selektiviteyi gözetmemek: Üst/alt kademeleri aynı IΔn/time ile seçmek gereksiz açmalara yol açar.
SSS — kısa yanıtlar
RCBO varsa ayrıca RCD gerekir mi?
Genellikle hayır; RCBO ilgili devrede hem kaçak akım hem aşırı akımı korur. Üst kademede selektif 100/300 mA RCD yangın/ana dağıtım koruması için kalabilir.
30 mA ne için?
İlave can koruması. 100/300 mA genellikle yangın koruması ve üst kademede selektivite içindir.
Tip A mı Tip F mi?
Elektroniği yoğun, frekans kontrollü tek-faz cihazlarda Tip F bağışıklık avantajı sağlar; diğer çoğunluk için Tip A yeterlidir.
EV’de asgari gereksinim?
30 mA insan koruması + 6 mA DC algılama (Tip B veya Tip A + RDC-DD).
Kaynak ve standart atıfları
- IEC 60364 (özg. 4-41, 5-53, 6); IEC 61008-1 / 61009-1 (RCD/RCBO); IEC 62423 (Tip F/B); IEC 62606 (AFDD); IEC 60898-1 (MCB); IEC 60947-2 (MCCB); IEC 61851-1 & IEC 62955 (EV/RDC-DD).
- TS EN karşılıkları ve üretici talimatları yerel uygulamada bağlayıcıdır.
RASTGELE TEKNİK İÇERİK İÇİN TIKLAYIN!
İlginizi Çekebilecek Teknik Hesaplar
Kompanzasyon Hesabı
Aydınlatma Hesabı
Yüksek Gerilim İşletme Sorumluluğu Ücreti Hesabı
